MULTİPLE SKLEROZ

Uzman Doktorlarımız
Uzm. Dr. Gülten Özdemir	Nöroloji Uzmanı	Bahçelievler / İstanbul

 

MuLtipL Skleroz Nedir?

Multipl skleroz (MS) santral sinir sisteminin bir hastalığıdır. Santral sinir sistemi beyin ve omuriliğinden oluşur. Dolayısı ile multipl skleroz periferik sinirler dediğimiz, "kablolar " şeklinde kolumuza, bacağımıza giden sinirleri etkilemez.

Multipl Skleroz Nasıl Oluşur?

Aslında MS santral sinir sisteminin doğrudan yapısal bir hastalığı değildir. Vücudumuzda bulunan ve beyaz kan kürelerinden oluşan bağışıklık sisteminin bir bozukluğudur. Bu hücreler sağlıklı bir insanda vücuda giren ve tehlike oluşturabilecek etkenlerle savaşırlar. MS hastalığında tam olarak bilinmeyen bir etkenin tetiklemesi sonucu bu beyaz küreler beyin ya da omuriliğe saldırırlar ve zedelenmesine neden olurlar. "Multipl" bu zedelenmelerin çok yerde olabilmesini anlatır, "Skleroz" ise dokuda oluşan hasar tipinin özel bir şekline verilen isimdir.

 

Multipl Skleroz Neden Oluşur?

Bugüne kadar yukarıda anılan mekanizmanın nedeni hala ortaya çıkartılamamıştır. Çeşitli spekülasyonlar olmakla beraber genetik olarak yatkın kişilerde tarn olarak tanımlanamamış çevresel bir etkenin (virüs? bakteri? toksik madde?) bağışıklık sistemini tetiklediği ve aktifleşmiş olan beyaz kürelerin yanlışlıkla santral sinir sistemine saldırdığı belirlenmiştir.


Hangi Yaş Grubunda ve Kimlerde Daha Çok Görülür?

MS daha çok kadınlarda (2:1 oranında) gözlenir. Ek olarak en sık 20-4-0 yaşlarında ortaya çıkar, ancak bunun elbette istisnaları da vardır. İlginç bir biçimde yaşanan bölge ne kadar ekvatora yakınsa hastalığın görülme sıklığı o kadar azdır.

 

Multipl Skleroz'un Belirtileri Nelerdir?

Skleroz veya MS plağı diye adlandırdığımız hasarlı bölgelerin santral sinir sistemindeki yerine göre MS hastalığında çok çeşitli belirtiler ortaya çıkabilir. Bunların arasında bedenin çeşitli alanlarında gelip geçici olmayan uyuşmalar, kollarda veya bacaklarda güç kaybı, dengesizlik, görme bozuklukları veya mesane bozuklukları sayılabilir. Belirtiler kişiden kişiye değişiklik gösterebildiği gibi aynı kişide zaman içinde de değişiklik gösterebilir.

Multipl Skleroz'un Tek Tipi mi Vardır?

MS aslında tek bir hastalık değildir, bir hastalık spektrumudur. Kaba olarak 4 farklı alt tipi bulunur. Ancak en sık rastlanan tipi "yineleyici MS" dediğimiz, ataklarla giden (yani belirtilerin gelip geçtiği] seyir tipidir.

 

Multipl Skleroz'da Tanı Nasıl Konur?
Nedeni hala tam olarak belirlenemediğinden MS tanısı koymak için ne yazık ki kesin bir belirteç veya yöntem yoktur. Tanı, doktorun klinik gözlemi ve çeşitli destekleyici laboratuar yöntemlerin bir kombinasyonu ile konur.

Burada önemli olan bir nokta santral sinir sistemi hasarının çeşitli yerlerde olabildiğini, ayrıca da belirtilerin tek bir epizoddan oluşmadığı ve zaman içinde yayılım gösterdiğini (yani tekrar edebildiğini) gözlemleyebilmektir. Bu nedenle hastanın sabit bir doktoru olması ve yakınması olsa da olmasa da belirli aralıklarla hem klinik hem de laboratuar yöntemler ile takibinin yapılması gerekir.

Multipl Skleroz Nasıl Tedavi Edilir?

MS'de tedavi asıl olarak ikiye ayrılabilir. Birinci hedef atak dediğimiz alevlenme süreçlerinin kontrol altına alınması ve böylece sinir yollarının miyelin dediğimiz kılıfın en az düzeyde zarar görmesidir. Bu amaçla en sık steroidler, daha az sıklıkta ise başka ajan ve metodlar kullanılır. Alevlenmelerin çok sık olduğu kişilerde ise (birikici) hasarı önlemek amacı ile interferonlar, glatiramer asetat veya çeşitli imunsupresanlar gibi koruyucu tedaviler kullanılır. Hastalık hem seyir hem şiddet açısından kişiden kişiye farklılık gösterdiği için tedaviler de tamamen kişiye özel düzenlenir ve kombine edilir.

Multipl Skleroz'da İlaç Dışında Nasıl Destekler Verilebilir?

MS hastalarında ilaç ile tedaviler kişiden kişiye farklılık gösterir. Her zaman ilaca gerek olmayabilir. Fizik tedavi ve rehabilitasyon etkilenme biçimine göre çok önemli bir yer tutar ve hasta mutlaka bu açıdan değerlendirilmelidir. Doktoru hastaya kimyasal olmayan bazı destek tedaviler ve uygun beslenme biçimleri, ayrıca kaçınması gereken durumlar hakkında da yardımcı olacaktır.