KALP KAPAĞI AMELİYATI

Prof.Dr. Halil Türkoğlu 0532 321 78 10

KALP KAPAK SORUNLARI

Kalp kapaklarınız; kalbinizin odacıkları arasında kanın geçişine olanak tanımak amacıyla açılıp kapanan kapakçıklardır. Kalp kapaklarınızda bir problemin varlığı, kanın kalp ve vücudunuzda olması gerektiği şekilde dolaşamaması anlamına gelir. Bu durum, sağlıklı hissetmenizi engeller. Fakat, kapak cerrahisi, kapak problemini giderebilir ve böylece kalbiniz daha iyi çalışabilir.

Neler Hissedebilirsiniz?

Kalp kapak sorununuz varsa aşağıdakilerden bir ya da bir kaçı görülebilir:

• Sırt üstü yattığınızda solunum zorluğu
• Efor sırasında hırıltı,
• Öksürük ya da nefes darlığı
• Öksürük ya da nefes darlığı nedeniyle gece uyanmaları
• Güçsüzlük, çabuk yorulma ya da yorgunluk
• Baş dönmesi nöbetleri,
• Bayılma nöbetleri
• Ayak bilekleri ya da ayaklarda şişlik
• Hızlı, çarpıntı şeklinde kalp atışları ya da göğüste kanat çırpma hissi
• Göğüs ağrısı ya da göğüste basınç hissi

Doktorunuz Size Nasıl Yardımcı Olacaktır?
Siz bazı belirti ve şikayetler hissetseniz de hissetmeseniz de, kalbinizin ürettiği ve "üfürüm" olarak adlandırılan ses doktorunuz tarafından tespit edilecektir. Kalp kapak probleminiz olduğu zaman bir üfürüm sıklıkla bulunmaktadır. Hangi tür kalp kapağı problemi olduğunun belirlenmesi için doktorunuz ekokardiyografi, elektrokardiyografi, akciğer grafisi veya kardiyak kateterizasyon gibi bir takım testler istemiş olabilir. Kalp kapak probleminin tedavisi amacıyla ilaç kullanmış olabilirsiniz. Şimdi ise doktorunuz size kapak cerrahisini önermektedir. Bu cerrahi girişim sırasında problemli olan kalp kapağı/kapakları yi değiştirilecek ya da onarılacaktır.

Kapak Cerrahisi Sonrası Yaşam

Kalp kapak cerrahisi kalbinize ihtiyaç duyduğu eski gücünü yeniden kazandırabilir. Böylece daha iyi hissetmeye başlarsınız. Bu da size zevk alarak yapmakta olduğunuz etkinliklerinize geri dönme olanağı tanır. Cerrahiden sonra yeni kapağın iyi çalışması için kendinize ve kalbinize iyi bakınız. Bir çok kişi için antikoagülan denilen ve kanı sulandırıcı özelliği olan ilaçların her gün alınması yeterlidir. Doktorunuz size bu ilaçlar ve gelecekte kalp kapağınızın işlevsel olması için yapılabilecekler hakkında detaylı bilgi verecektir.

Kalp kapakları: Kalbinizdeki kontrol noktaları
Kalbiniz; vücuda oksijen yönünden zengin kan sağlamak üzere durmaksızın çalışan bir pompadır. Dört adet kalp kapağı, sadece tek bir yöne doğru kanın geçişine izin vererek kanın kalp içindeki dolanımını ve yönlendirilmesini kontrol ederler. Bir ya da birden fazla kapakta problem varsa kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır.

Normal Bir Kalpte Kapaklar Nasıl Çalışır?

Kalp 4 odacığa ayrılmıştır. Üst odacıklar atrium (kulakçık) ve alt odacıklar da ventrikül (karıncık) olarak adlandırılır. Kapaklar açılarak kanın diğer odacığa geçişine olanak tanırlar. Kalbin kasılması esnasında karıncıklardaki kan akciğerlere ve tüm vücuda pompalanır. Bu şekilde kapaklar kalp içinde ve vücutta mümkün olduğunca en aktif biçimde kanın dolanımını sağlamış olurlar. Kalpte sağ kulakçık-sağ karıncık arasında triküspit, sol kulakçık-sol karıncık arasında mitral, akciğer anadamar çıkışında pulmoner, aort damarı çıkışında aort kapağı olmak üzere 4 kapak vardır

Kalp Kapak Problemleri
Bir kapak, olması gerektiği gibi açılamaz ya da kapanamaz ise kapak hastalığından bahsedilir. Bir kapak tam olarak açılamazsa kalp daha dar bir aralıktan kanı pompalamak zorunda kalır. Bir kapak tam olarak kapanarnazsa bir miktar kan geriye doğru sızar. Her iki durumda da aynı miktar kanın hareketi için kalp daha fazla çalışmak zorunda kalır. Zamanla, bu ekstra iş yükü kalp kasının yorulmasına ve zayıflamasına {kalbin büyümesine) neden olabilir.

AÇILMA PROBLEMLERİ (STENOZ: DARLIK)
Bir kapak tam anlamı ile açılamazsa problem, darlık (stesıoz) olarak adlandırılır. Kalsiyum birikmesi zamanla kapağı sertleştirir ve açılmasını zorlaştırır. Kapak gerektiği şekilde açılamazsa kan daha dar bir aralıktan geçmek zorunda kalır. Bu durumda kalp  kanı gönderebilmek için daha fazla çalışır. Daralmış olan kapağın gerisinde kan birikmesi olur. Kalp gerektiği kadar kan pompalayamaz hale gelir. Zamanla darlık daha da kötüleşir.

 

 

 

 

 

Kapanma Problemleri:(Regürjitasyon: yetmezlik)
Kapak, tam olarak kapanamadığı zaman problem, yetmezlik (regürjitasyon) olarak
adlandırılır.
Kapak, daha fazla dokuyasahiptir ya da gevşemiş veya kısalmıştır. Kapağı destekleyen
yapılar yırtılmış da olabilir. Sıkıca kapanamayan bir kapak, kanın kapaktan geriye sızmasına neden olur. Kalp, aynı kanı tekrar tekrar pompalamak zorunda kalır. Bu durumda kalp kası giderekyorulacaktır.

 

 

 

 

Kalp Hastalığının Nedenleri
Kapak hastalıklarının bir çok nedeni vardır. Kalp kapakçığında doğuştan bir sorun olabilir. Romatizmal ateş ya da başka bir bakteriyel enfeksiyon kapakta hasara neden olabilir. Bazen koroner arter hastalığı da (kalpte kan damarlarının tıkanması) kalp kapak problemlerine neden olabilir. Ya da kapaklar yaşlanma ile aşınmış veya kireçlenmiş olabilirler.

Kalp Kapak Ameliyatları
Kapak cerrahisi sırasında bir ya da birden fazla kalp kapağı onarılabilir ya da değiştirilebilir. Onarımın anlamı daha iyi çalışmasını sağlamak üzere hastanın kalp kapağının düzeltilmesi demektir. Kapağın değiştirilmesi ise, hastalıklı kapağın tamamen çıkartılarak yerine yeni bir mekanik veya biyolojik bir kapağın yerleştirilmesi anlamına gelir. Cerrahiye başlamadan kapağın onarılması ya da değiştirilmesi için kesin bir karar vermek mümkün olmayabilir.

Kapağın Onarılması
Kapağın daha aktif işlev görebilmesi için, kapak onarımı sırasında kapağın bazı kısımları yeniden şekillendirilir. Belli bazı kapak problemleri onarılabilir özelliktedir. Yetmezlik durumunda, fazla olan doku çıkarılır ya da kapağın parçaları güçlendirilerek daha sıkı kapanması sağlanır. Bu da kapağın açıklığı çevresine bir halkanın dikilmesi ile başarılabilir. Darlık (stenoz) için, darlık oluşturan bölge genişletilebilir. Bu şekilde kapak, olması gereken açıklık oranına getirilir ve kapağın fonksiyonu düzelir. Bazen darlık, bir balon girişimi ile de giderilebilir. Bu işlem, kapağı gerer ve böylece yapışıklık oluşturan yerlerin açılması sağlanır. Kapak serbest hareketini yeniden kazanır.

Kapak Değişimi
Bir kapak onanlamayacak durumda ise protez bir kapak ile değiştirilir. İki çeşit protez kapak mevcuttur:
- Mekanik kapaklar; insan ürünü malzemelerden oluşturulurlar. Bu tipte kapakların kullanılması durumunda bir antikoagülan ("kan sulandıncı" olarak da adlandırılır) ilacın ömür boyu kullanılması gerekir. Bu türden ilaçlar kapak üzerinde ve civarında pıhtı oluşumuna engel olurlar.

- Biyolojik (doku) kapaklar; sığır ya da organ bağışında bulunmuş insanlardan alınan kapaklardır. Bu tür kapaklar mekanik kapaklar kadar dayanıklı değildir. Fakat, uzun süreli olarak kan sulandırıcı ilaç tedavisi gerekmeyebilir.

Doktorunuz en uygun kapağın seçilmesi için sizinle ayrıntılı olarak görüşecektir. Dikkate alınması gereken etkenler; yaş, meslek, kapak boyutu, kalbin performans durumu, kalp ritmi, kan sulandırıcı ilaç kullanmak için durumun uygun olup olmaması ve yeni bir kapak için duyulan ihtiyacın derecesidir.

AMELİYAT ÖNCESİ

 

Hastaneye yatmanızdan sonra hasta eğitmeniniz ya da hemşireniz size ve ailenize hastanedeki süreci anlatacaktır. Ameliyattan önce biraz sinirli ve gergin olabilirsiniz, fakat hastane ekibi kendinizi rahat hissetmenizi sağlayacak ve sorularınıza yanıt vereceklerdir.

1. Dişlerinizle ilgili olarak yapılması gereken herhangi bir girişim varsa cerrahiden önce yapılmalıdır. Çünkü, dişlerle ilgili girişimler sıklıkla bakterilerin kan dolaşımına geçişine ve yeni kapak üzerinde ve yakınında enfeksiyona neden olabilir
2. Özellikle kullanmakta olduğunuz aspirin ya da kan sulandıncı gibi ilaçlan doktorunuza büdiriniz ve ilaçlan alıp almamanız gerektiğini sorunuz. Bu ilaçlar kanı sulandırarak ameliyat sırasında kanamanın artışına yol açabilirler.
3. Sigara kullanıyorsanız, kan dolaşımını rahatlatmak ve solunuma katkıda bulunmak için hemen bırakmalısınız.
4. Ameliyat sırasında kusmanın önlenmesi amacıyla ameliyattan önceki gece yarısından sonra hiçbir şey yemeyiniz ve içmeyiniz.
5. Anestezi uzmanı, übbi öykünüz ile ilgili sorular soracak ve ameliyat sırasında ağn duymamanız için uygulanacak anestezi hakkında size bilgi verecektir.
6. Enfeksiyondan korunmak için göğsünüzdeki kıllar tıraşlanacakür. Aynca, antibakteriyel bir sabun ile yıkanmanız da istenebilir.

RİSKLERİ BİLMEK
Kapak cenahisinin riskleri:
- Solunum problemleri ya da diğer akciğer komplikasyonları
- Kanama
- Bir kalp pili takılması ya da ilaç uygulamasını gerektiren kalp ritmiyle ilgili sorunlar
- Enfeksiyon
- Kan sulandıncı ilaç tedavisi kaynaklı problemler
- Kalp atağı, inme ya da ölüm.

Yukarıdaki komplikasyonlar, çok az olasılıkla karşılaşılabilen sorunlardır.

 

Cerrahi Süreci
Kalp kapak cerrahisinin deneyimli bir kalp cerrahisi ekibi tarafından yapılıyor olması size güven verecektir. Yüksek teknolojinin yardımıyla bu cerrahlar ve uzmanlar sizin için mümkün olan en güvenli cerrahi girişimi uygulayacaklardır.

Kapak Cerrahisi Ekibi
Sizin için yapılacak olan cerrahi işlemde görev alan herkesin hayati bir rolü vardır. Kalp cerrahı ve yardımcıları ameliyatı gerçekleştirecek özel eğitimli hemşireler onlara yardımcı olacaklardır. Hiç ağrı duymadan uyumanızı sağlamak üzere anesteziyologlar sürekli olarak anesteziyi izleyeceklerdir. Perfüzyonistler ise, dolaşım ve solunum fonksiyonlarının sürdürülmesini sağlayan kalp-akciğer makinesini kontrol edeceklerdir. Ameliyat boyunca kan basıncınız, sıcaklık dereceniz, solunum ve diğer hayati fonksiyonlarınız yakından izlenecektir.

Kalbe Ulaşım
Kalp ameliyatları için standart yaklaşım, stemotomi adı verilen, göğüs kemiğinin dikey olarak
ortadan ikiye kesilmesi işlemidir. Daha sonra özel ekartörler yardımıyla kemik kenarları
birbirinden uzaklaştırılarak kalbe ulaşılır. Cerrahiden sonra göğüs kemiğiniz teller ya da kaim iplikler ile tekrar birleştirilir ve keşi yeri dikilir. Çoğu vakada göğüs kemiğinin tamamen iyileşmesi 6-8 hafta içinde gerçekleşir. Özel durumlarda daha küçük keşi yerleri veya meme altından yaklaşımla da kalp kapak ameliyatları gerçekleştirilebilir.

Kan Dolaşımının Sağlanması
Kapak cerrahisine başlanmadan önce kalbiniz geçici olarak durdurulabilir. Bu süre boyunca bir kalp-akciğer makinesi aracılığı ile dolaşım sağlanır. Kalbe dönen kan, kalp-akciğer makinesine alınarak burada oksijenlendirildikten sonra tekrar vücuda pompalanır. Cerrahi tamamlanır tamamlanmaz kalp ve akciğerleriniz eski işlevlerine geri dönerler.

Kapağın Değiştirilmesi
Kalp açılarak hasar görmüş olan kapağın tamamı ya da bir kısmı ve destek yapılar kesilip
çıkartılır.Uygun boyuttaki bir kapak seçilir, yerine yerleştirilir ve sıkıca dikilir. Kalpteki
kesi yeri kapatılır ve kalp tekrar çalıştırılır.

AİLE VE ARKADAŞLARANOT
-    Hazırlık da dahil olmak üzere tüm cerrahi süreci 4-6 saat kadar sürmektedir. Bu bekleme zamanı boyunca vakit geçirmeniz için bazı aktiviteler planlayınız.
- Bu cerrahi girişimin oldukça deneyimli bir ekip tarafından yapıldığını sürekli olarak kendinize hatırlatınız.
- Cerrahiden hemen sonra hastanız bir yoğun bakım ünitesine (YBÜ) alınacaktır.
- Hastanızı bir çok tüple monitörlere bağlı olarak görmeye hazır olunuz. Hastanız solgun, bitkin ve şiş görünebilir. Açık kalp cerrahisinden sonra bu durum tamamen normaldir.

AMELİYATTAN SONRA
Cerrahiden hemen sonra kardiyak yoğun bakam ünitesine (YBÜ) alınacaksınız. Bu ünitelerde iyileşmeniz yakından izlenecektir. Herkes farklı hızda iyileşme gösterse de, YBÜ'de bir veya birkaç gün geçirebilirsiniz. YBÜ'nden ayrıldığınız zaman hastanenin başka bir bölümüne alınacaksınız.

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİ
Cerrahiden sonra uyandığınızda bitkin, susamış veya üşümüş hissedebilirsiniz. Bunlar bu tür ameliyatlardan sonra normal olabilen durumlardır. Cerrahi sırasında vücudunuza bir çok tüp ve
kablonun bağlanmış olduğunu gördüğünüzde şaşırmayınız. Ağrı çekmemeniz için size devamlı ağrı kesici ilaç verilecektir.

Hayati Bağlantılar
Başlangıçta boğazınızdaki bir tüp yoluyla solunumcihazına bağlı olarak nefes alırsınız. Bu tüp yerinde olduğusürece konuşamazsınız. Göğüs tüplerinde kan ve sıvıların uzaklaştırılması içindir, kalp monitörü kalp hızınızı kaydedecektir ve idrar çıkışı için de bir sonda bulunacaktır. İntravenöz bağlantılar ameliyat sırasında ve sonrasında sıvı, ilaç ve kan vermek amacıyla yerleştirilmiştir. Bu tüpler ve bağlantılar onlara gereksinim kalmadığı zaman çıkartılacaktır.

Solunum Terapisi
Hastanede kaldığınız süre boyunca bir hemşire ya da terapist akciğer sorunlarını önlemek amacıyla derin nefes alma ve öksürme gibi solunum egzersizleri konusunda size yardımcı olacaktır.

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNİN DIŞINDA
Artık sürekli bakıma ihtiyaç duymadığınızda yoğun bakım ünitesinden, kalbinizin bir monitör yoluyla takip edildiği başka bir bölüme alınırsınız. Bu noktada iyileşme sürecine sizin katkınız başlayacaktır. Sağlık ekibinin yardım ve desteği de devam edecektir.

Aktivitelere Başlama
Kas gücünüzü yeniden kazanmanız, kan akımının güçlendirilmesi ve hastalığa karşı direnç kazanmanız için mümkün olur olmaz dolaşmaya,, başlayacaksınız. Oturmaya ve yürümeye başladığınız sırada hemşireniz ya da fizyoterapistiniz size yardımcı olacaktır. Hastanenizde daha yoğun bir rehabilitasyon programı da bulunabilir. Bu türden bir programa alınmanıza doktorunuz karar verecektir.

İlaçlarınızın Düzenlenmesi
Hastanede kaldığınız süre boyunca doktorunuz ya da hemşireniz ilaçlar, beslenme önerileri ve evde güvenli bir iyileşmenin sağlanması için gerekli aktiviteler konusunda sizinle konuşacaktır. Soru sorma konusunda kendinizi rahat hissediniz. Hazır olduğunuz zaman hastaneden taburcu olacaksınız, fakat taburcu edilmeniz sizin tamamen iyileşmiş olduğunuz anlamına gelmez. Bu nedenle bir yakınınızın sizi hastaneden almasını isteyiniz.

Eve Dönüş Hazırlığı
Hastaneden ayrılmadan önce doktorunuz ya da hemşireniz ilaçlar, beslenme önerileri ve evde güvenli bir iyileşme için gerekli olan aktiviteler hakkında size bilgi verecektir. Soru sormaktan çekinmeyiniz. Uygun görüldüğünde hastaneden taburcu edileceksiniz. Fakat, tam olarak iyileşmeniz 2-4 hafta daha zaman alacaktır.

Evde İyileşme Süreci
Herkes farklı bir hızda iyileşme göstermekteyse de normal yaşantınıza geri dönmek için yaklaşık olarak 6-8 haftalık bir süreye ihtiyaç duyarsınız. Bu süre boyunca doktorunuzla devamlı temas halinde olunuz ve Önerilerine mutlaka uyunuz.

Kontrol Muayeneleri


Kontrol muayeneleri doktorunuza, cerrahiden sonra iyileşme sürecinin sorunsuz olduğunu kontrol etme olanağı tanır. İlaç düzeyinizin izlenmesi amacıyla kan testleri yapılabilir. İyileşmenin kontrolü amacıyla göğüs röntgeni, kalp kasının ve kalp kapaklarının hareketini görmek amacıyla ekokardiyogram ve kalp ritminde herhangi bir değişim olup olmadığını saptamak için elektrokardiyogram gerekebilir.

Yara Yeri bakımı
Yara yeri çevresinde ekimoz (morluk) oluşabilir ve kaşınü, uyuşukluk ya da hareketler esnasında birkaç hafta süren ağrı olabilir. Flaster stripler kullanılmışsa ne zaman alınacakları konusunda doktorunuz size bilgi verecektir. Duş alınız ve yara yerini ılık (sıcak değil) su ve sabunla yıkayınız. Dolaşımınızı etkileyebileceğinden doktorunuz onay verene kadar küvette yıkanmayınız. Enfeksiyondan korunmak için yara yerine deri losyonları uygulamayınız.

Bazı Bulguları Kaydediniz
İyileşmenin izlenmesi için:

1. Her gün tartılın ve kilonuzu kaydediniz. Bir günde 1 kg'dan fazla ya da haftada 2 kg'dan fazla kilo aldığınız zaman doktorunuzu arayınız.
2. Nabzınızı nasıl kontrol edeceğinizi öğreniniz. Her gün nabız sayımı yaparak kayıt altına alınız. Doktorunuza her başvurduğunuzda bu kayıtlan da beraberinizde görürünüz.
3. Sessiz ortamda mekanik kalp kapağınızın sesini duyabilirsiniz. Endişeye kapılmayınız

İlaçların Kullanılması

Kan sulandırıcılar, yeni kapağınızı kan pıhtılarına karşı koruyacaktır. Antibiyotikler, kapakta ve çevresinde enfeksiyonun önlenmesine yardımcı olacaktır. Bu ilaçları doktorunuzun tarif ettiği şekilde düzenli olarak kullanınız. Aspirin de dahil olmak üzere doktorunuza danışmadan başka bir ilaç asla kullanmayınız.

Kan Sulandırıcıları
Kalp kapak cerrahisi geçirmiş olan hastalar genellikle warfarîn (piyasa ismi Coumadin®) olarak adlandırılan kan sulandırıcı bir ilaç kullanırlar. Bu ilaç kan pıhtılarının yeni kapak üzerinde ve civannda oluşumunu engeller. Kullanılan kapak tipine bağlı olarak bu ilacı birkaç hafta için ya da ömür boyu kullanmanız gerekebilir. Antikoagülan ilaç kullanımı durumunda protrombin zamanı (PT) olarak bilinen bir kan testinin düzenli olarak yapılması ile çok düşük ve çok yüksek dozlardan korunmanız sağlanmalıdır. PT testi ve buna bağlı olarak INR denilen sonuca göre ilaç dozu ayarlanacaktır. Kullanmakta olduğunuz dozu, PT ve özellikle de INR sonucunu bilmelisiniz. Ayrıca, antikoagülan almakta olduğunuzu gösteren ve günlük dozları belirten bir tabloyuda yanınızda taşımalısınız.

Kan Sulandırıcı İlaç Tedavisinin Riskleri
Uzun-süreli kan sulandıncılı ilaç tedavisi bazı riskler taşır:

- Yaşamı tehdit edecek düzeyde kanama
- Doğum defektleri (gebe bir kadın tarafından alınırsa)
- Kan sulandırıcı ilaç tedavisi, alınan çeşitli ilaçlar ve hatta bazı gıdalardan etkilenebilir. Bu nedenle ömür boyu, belli aralıklarla kanın sulanma derecesine (PT) bakılmalı ve warfarin dozu ayarlanmalıdır.

Kalp Kapağınız İle Yaşam
Cerrahiden sonraki ilk 6-8 hafta içinde her geçen gün artan bir şekilde eski gücünüze kavuşursunuz. İyileştikçe, doktorunuzdan neleri yapıp neleri yapamayacağınız konusunda bilgi alabilirsiniz. Hareketlerinizi yavaş yavaş artırmayı ve yorgunluk hissettiğiniz zaman da hemen dinlenmeyi unutmayınız.

Yürüyüş
İyileşme sürecine olumlu katkıda bulunmanın en basit ve en kolay yollarından biri yürüyüş yapmaktır. Yürüyüş yaptığınız zaman bacaklarınız kanı kalbe doğru gönderir, tüm vücut boyunca kan dolaşımı daha da düzelir. Engebeli olmayan güvenli bir yer seçiniz (Bir milli park ya da taşıtlara kapalı bir alan gibi). Kısa yürüyüşler ile başlayınız (5 dakika gibi) ve her geçen gün biraz daha fazla yürüyünüz.

Araba Kullanma
İlk 6-8 hafta boyunca başkalarının araba kullanmasını sağlayınız. Direksiyonda olmak iyileşmekte olan göğüs kemiğinde ağnya neden olabilir. Ayrıca, kullanmakta olduğunuz bazı ilaçlar reflekslerinizde gecikmeye neden olabilir.

Eşya Kaldırma
Alışveriş çantası, bavul, ya da evrak çantası gibi 3-5 kg'dan daha ağır olan eşyalan kaldırmaya çalışmayınız. Zorlamalı hareketler ya da basınç iyileşmekte olan göğüs kemiğinizin iyileşmesini geciktirebilir.

Duş Alma
İstediğiniz zaman duş alabilirsiniz. İlk zamanlarda duş aldığınızda kendinizi güçsüz hissedebilirsiniz. Bu nedenle yakınınızda birisinin olmasını isteyebilirsiniz. Çok sıcak su kullanmaktan sakınınız dolaşımı etkileyerek baş dönmesine neden olabilir.

Ev İşleri
Ev işleri Birkaç hafta sonra toz alma ya da basit onarımlar gibi hafif ev işlerini yapmaya başlayabilirsiniz. En azından 6 hafta boyunca göğüs kemiğinize basınç yapabilecek ağır işlerden sakınınız.

İş Ortamı
İşe dönüş takvimi konusunda doktorunuz sizi yönlendirecektir. Masa başı bir işiniz varsa 3-4 hafta içinde işe dönebilirsiniz. Daha fiziksel bir iş durumunda ise daha fazla beklemeniz gerekebilir.

Cinsel Yaşam
Doktorunuz aksini söylememişse rahat olduğunuzu hissettiğinizde cinsel ilişkide bulunabilirsiniz. Göğüs kemiği tam olarak iyileşene kadar göğüs kemiğinize ya da kollara basınç yapacak pozisyonlardan sakınınız.

Duygu ve Düşünceler
Büyük bir cerrahi girişimden sonra depresyon ya da hayal kırıklığı gibi duygular sık olarak görülmektedir. Bir gün oldukça neşeli ve enerjikken, başka bir gün yorgun ve sinirli hissedebilirsiniz. Uyumada sorunlar, iştahsızlık ve odaklanma zorluğundan da yakınabilirsiniz. Bu duyguların gelip geçici olduğunu kendinize sürekli hatırlatınız. Aileniz ve arkadaşlarınızdan uzaklaşmayınız. Herkesle konuşmaya, onları dinlemeye ve birbirinizi desteklemeye devam ediniz.

AİLE VE ARKADAŞLARINA NOT

• Hasta eski hareketli günlerine geri dönmesi konusunda onu cesaretlendiriniz. Her bir çabayı destekleyerek güven duygusunu yüksek seviyede tutunuz.
• Hastanız depresyonda ya da düş kırıklığı içinde hissedebilir-bunlar büyük bir cerrahi girişim sonrasında sık olarak görülür. Sizler de aynı şeklide hissede­bilirsiniz. İletişimi birinci öncelik olarak kabul ediniz- düşünce ve hislerinizi karşılıklı olarak paylaşınız.
• Aşırı koruyucu kollayıcı olmamaya çalışınız. Hastanın rahatlıkla yapabileceğine inandıklarını yapmasına olanak tanıyınız.

NE ZAMAN DOKTORUNUZU ARAMALISINIZ?

Aşağıdaki bulgulardan herhangi birinin varlığında doktorunuzu arayınız:

- Titreme, terleme ya da 38°C üzerinde bir ateşin 1 günden fazla sürmesi
- Dinlenme sırasında nefes darlığı
- Enfeksiyon ya da grip
- Kalp atışının hızlı ya da yavaş olması veya düzensiz atımlar
- Günde 1 kg'dan ve haftada 2 kg'dan fazla kilo artışı
- Derin nefes alma ya da öksürük ile daha da kötüleşen göğüs ya da omuz ağrısı
- Yara yerinde şişlik, sızıntı ya da kızarıklık ve hassasiyet olması

Kan sulandırıcı ilaç almaktaysanız aşağıdaki durumlarda doktorunuzu arayınız:

• Açıklayamadığınız morluk ya da kanama
• KeSi ya da yaralanma durumu
• Dışkının koyu renkli olması, idrarda koyuluk ya da kanlı görüntü
• Şiddetli ya da sık aralarla gelen baş ağrısı